Marrëveshja e Ohrit është e qartë për këtë çështje. Ai kërkon që çdo gjuhë e folur nga më shumë se 20% e popullsisë duhet të jetë bashkëzyrtare me maqedonishten.
Sot mora një letër nga kryetari i Bashkimit Demokratik për Integrim (BDI) Ali Ahmeti (partia kryesore opozitare shqiptare në Maqedoninë e Veriut). Qëllimi i letrës është të gjenerojë veprime nga SHBA dhe BE për zhvillimet e fundit politike dhe kushtetuese në Maqedoninë e Veriut që kërcënojnë arritjet historike të Marrëveshjes së Ohrit, si dhe parimet themelore të barazisë dhe paqes, veçanërisht për komunitetin shqiptar.
Ali Ahmeti ka ngritur shqetësime sa i takon synimeve të Gjykatës Kushtetuese për të anuluar dispozitat kyçe të Ligjit për Përdorimin e Gjuhëve, i cili vendosi gjuhën shqipe si gjuhë zyrtare të barabartë sipas Amendamentit 5 të Kushtetutës. Gjithashtu edhe përpjekjet për të ndaluar identifikimin e përkatësisë etnike të qytetarëve brenda institucioneve shtetërore përcaktuar nga Marrëveshja e Ohrit.
Përgjigja e Serwer
Lexuesit e rregullt mund të imagjinojnë se kam ndjenja ambivalente për disa nga çështjet e ngritura në atë letër.
Gjuha
Marrëveshja e Ohrit është e qartë për këtë çështje. Ai kërkon që çdo gjuhë e folur nga më shumë se 20% e popullsisë duhet të jetë bashkëzyrtare me maqedonishten.
Nuk e shoh se si e vini në dyshim këtë detyrim pa krijuar më shumë probleme sesa Maqedonia e Veriut ka tashmë. Ishte një pjesë e rëndësishme e marrëveshjes së paqes të vitit 2001. Ruajtja e tij është e rëndësishme.
Identifikimi etnik i punonjësve të qeverisë
Çështja e dytë ka të bëjë me identifikimin etnik të punonjësve të qeverisë. Sigurisht që unë preferoj një sistem që është i verbër nga ngjyra dhe i bazuar në merita. Por mospërcaktimi i identifikimit etnik të punonjësve të qeverisë nuk do ta bëjë të verbër punësimin e qeverisë. Emrat tregojnë se kush është shqiptar e kush maqedonas. Dyshoj se qëllimi i këtij propozimi është të vazhdojë mbizotërimi aktual i maqedonasve në pozitat e larta qeveritare.
Falsifikimi i verbërisë së ngjyrave nuk do të funksionojë. Maqedonia duhet të diversifikojë punonjësit e saj në sektorin publik për të pasqyruar më plotësisht diversitetin e popullsisë. Unë nuk jam adhurues i kuotave. Por veprimi afirmativ me përparësi kualifikimeve është një proces që mund të japë rezultate të arsyeshme. Shumë shqiptarë kanë një kualifikim që shumica e maqedonasve u mungon: ata flasin të dyja gjuhët. Punësimi i qeverisë duhet ta marrë këtë parasysh.
Përfaqësimi i drejtë në qeveri
Çështja e tretë e përfaqësimit të drejtë nuk është specifikuar plotësisht. Mendoj se i referohet pozitave që u janë dhënë shqiptarëve etnikë në qeverinë aktuale. Kjo është më shumë një ankesë politike sesa një ankesë juridike apo kushtetuese. Një nga ankesat kryesore maqedonase ndaj qeverisë së mëparshme ishte mbizotërimi i shqiptarëve në pozitat kyçe. Fituesit e zgjedhjeve të fundit kërkuan të dobësonin praninë shqiptare sepse fituan zgjedhjet.
Rivalët shqiptarë të BDI-së negociuan marrëveshjen aktuale të koalicionit. Nëse ata e bënë keq, kjo është një çështje për zgjedhjet e ardhshme. Diplomatët amerikanë dhe evropianë mund t’ia tregojnë këtë kryeministrit, por në të vërtetë nuk është një çështje ndërkombëtare.
Linjat e fundit
Pra, përgjigjet e mia janë: Po Ali Ahmetit për çështjen e gjuhës! Jo qeverisë për çështjen e identifikimit etnik dhe në fund zgjedhësit le të vendosin për çështjen e përfaqësimit të drejtë. Por çfarë ndryshimi ka ajo që mendoj unë? Në thelb, këto janë çështje për të cilat qytetarët e Maqedonisë duhet të vendosin.
Letra e plotë e Ali Ahmetit
Unë po ju shkruaj sot me shqetësim të thellë për zhvillimet e fundit politike dhe kushtetuese në Maqedoninë e Veriut që kërcënojnë arritjet historike të Marrëveshjes së Ohrit, si dhe parimet themelore të barazisë dhe paqes në shtetin tonë multietnik, veçanërisht për komunitetin shqiptar në veri. Maqedonia.
Është shqetësues fakti që planet, çuditërisht të shpallura nga vetë qeveria, tregojnë se Gjykata Kushtetuese synon të anulojë dispozitat kyçe të Ligjit për Përdorimin e Gjuhëve, i cili vendosi gjuhën shqipe si gjuhë zyrtare të barabartë sipas Amendamentit 5 të Kushtetutës. Kjo përbën një goditje të rëndë për Marrëveshjen e Ohrit, harmoninë ndëretnike dhe stabilitetin në vend, duke na kthyer potencialisht në kushtet e para vitit 2001 që çuan në krizë dhe konflikt.
Për më tepër, vendimi i Gjykatës Kushtetuese për të ndaluar identifikimin e përkatësisë etnike të qytetarëve brenda institucioneve shtetërore cenon parimin e të drejtave kolektive të bashkësive etnike dhe anulon mekanizmat thelbësorë të balancimit dhe parimin e Badinterit, të cilët janë thelbësorë për Marrëveshjen e Ohrit.
Këta mekanizma u krijuan për të garantuar të drejtat kolektive të bashkësive etnike bazuar në realitetin demografik, duke ofruar mbrojtje thelbësore kundër çdo forme të dominimit. Me eliminimin e deklarimit të përkatësisë etnike, Gjykata Kushtetuese po shkel vetë Kushtetutën, vlera themelore e së cilës është përfaqësimi i drejtë dhe adekuat, duke na kthyer në fakt në kushtet e para Ohrit.
Së fundi, pas zgjedhjeve të fundit, është shkelur rëndë parimi themelor i Marrëveshjes së Ohrit, i cili kërkon formimin e shumicës politike të bazuar në përfaqësim të drejtë të bashkësive etnike.
Ky veprim nuk është thjesht një çështje e Bashkimit Demokratik për Integrim (BDI), por prek parimin e përfaqësimit të drejtë të garantuar me Amendamentin 6 të Kushtetutës së Maqedonisë së Veriut, duke shërbyer si një mbrojtje kundër dominimit të shumicës mbi pakicat.
Këto tre pengesa të rëndësishme në themelet e Marrëveshjes së Ohrit paraqesin një kërcënim serioz për paqen, stabilitetin, harmoninë ndëretnike dhe demokracinë multietnike në Maqedoninë e Veriut.
Këto nuk janë thjesht çështje të brendshme politike, por kanë implikime të rënda rajonale për stabilitetin e përgjithshëm. Këto ndërhyrje kërcënojnë të çmontojnë elementët kyç të paqes dhe barazisë, duke na kthyer në një periudhë krize dhe konflikti.
Në këtë moment kritik, kërkoj veprim të përbashkët dhe vendimtar për të mbrojtur arritjet e Marrëveshjes së Ohrit dhe të drejtat e garantuara të komunitetit shqiptar. Angazhimi juaj në ndërgjegjësimin ndërkombëtar dhe mobilizimin e institucioneve përkatëse lidhur me këtë krizë kushtetuese dhe politike është thelbësor.
Faleminderit për përpjekjet tuaja të palodhura për të promovuar paqen, stabilitetin dhe integrimin evropian në Ballkanin Perëndimor./Përshtati “Pamfleti” nga “PeaceFare”
